به نقل از «مهر»

آیا امکان طرح پرسش جدید از عاشورا وجود دارد؟

تاریخ انتشار: ۲۸ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۱۶۳۷۸۴

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست اول از یازدهمین سال برگزاری گفتگوی سوگواران، دوشنبه ۲۵ شهریور ساعت ۱۸ در باشگاه اندیشه تهران برگزار شد. پرسش اصلی این نشست این بود که آیا امکان طرح پرسش جدید و شنیدن حرفی نو از متن واقعه‌ی عاشورا وجود دارد یا خیر؟

اساتید و مهمانان حاضر در جلسه، محسن آرمین، محمدرضا کلاهی، سعید رضوی‌فقیه، حسن محدثی و علی زمانیان در پاسخ به این پرسش و سؤالاتی که در ادامه مطرح شد، مطالبی عنوان کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

محسن آرمین با بیان اینکه ما در واقعه‌ی عاشورا دچار فقر شدید پژوهش تاریخی هستیم، به گرایش‌های مذهبی و فرقه‌ای در تاریخ‌نگاری اشاره کرد، و لازمه‌ی داشتن یک تحلیل درست از حادثه‌ی تاریخی را آگاهی از شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از آن دوران دانست. وی در ادامه فهم یک واقعه‌ی تاریخی را در گرو مواجهه‌ی مسئله‌محور با آن دانست و افق‌های هرمنوتیکی فهم انسان‌ از یک متن را برشمرد.

علی زمانیان برای پاسخ به پرسش اصلی نشست، چهار سطح در نظر گرفت و برای هر کدام پرسشی مطرح کرد؛ سطح توصیفی: آیا چیزی از واقعه‌ی عاشورا باقی مانده که ما از آن مطلع نباشیم؟ سطح تبیینی: آیا کسی می‌تواند علت‌های جدیدی برای واقعه‌ی عاشورا ارائه کند؟ سطح تفسیری: آیا رویکرد جدیدی می‌توان در تفسیر و در فهم عاشورا پیدا کرد؟ سطح تجویزی: آیا ما می‌توانیم از عاشورا درس‌های جدیدی بگیریم؟ آیا می‌توان از عاشورا تجویز جدیدی برای زندگی و بودن استخراج کرد؟ زمانیان معتقد بود در سطح توصیف نمی‌توان توصیف جدیدی ارائه داد؛ اما سه سطح دیگر قابل بحث است و می‌توان تبیین، رویکرد و تجویز جدیدی داشت.

سعید رضوی‌فقیه، برای پاسخ دو پیش‌فرض معرفت‌شناختی عنوان کرد. او گفت اگر روحیه و ذهن پرسش‌گری نداشته باشیم، حتی اگر رگباری از اطلاعات و گزاره‌ها هم بر سر ما ببارد، ما با پرسشی مواجه نخواهیم شد؛  هم‌چنان که تا از طبیعت بازجویی نکنیم، طبیعت هیچ کدام از قواعدش را عرضه نخواهد کرد. او اعتقاد داشت ما باید بتوانیم با متن هر روی‌داد ارتباط برقرار کنیم. اگر ما روحیه پرسش‌گری داشته باشیم، متن هم آمادگی این را داشته باشد که حرفی بزند، اما ما نتوانیم با آن ارتباط برقرار کنیم، باز هم پرسشی در ما برانگیخته نخواهد شد و پاسخی از آن متن به ما داده نخواهد شد. رضوی‌فقیه با نقد سخنان علی زمانیان، معتقد بود هنوز ما یک روایت تاریخی قطعی از حادثه عاشورا نداریم؛ پس حتی در مرحله‌ی توصیف هم پرسش‌های جدی هنوز باقی است. 

محمدرضا کلاهیْ میان پرسش از عاشورا و پرسش درباره‌ی عاشورا، تفاوت قائل شد. او گفت عاشورا به عنوان یک متن قدسی در جایگاهی قرار دارد که می‌تواند به پرسش‌های ما پاسخ دهد و منجر به دریافت تازه¬ای در ما، به معنی تحول در ایمان شود. اما اگر خودِ پرسش‌گر در مقام محقق به پرسش‌ها جواب بدهد، می‌توان برای واقعه‌ی عاشورا دو معنا در نظر گرفت؛ یکی عاشورا به معنای رخداد تاریخی و دیگری عاشورا به عنوان بخشی از مناسک دینی و آئینی. کلاهی در پایان دین و مناسک دینی را قلمروی معناهای آرمانی دانست، که همراه با تحول معناهای آرمانی، قلمروهای آن هم تغییر می‌کند. وی معتقد بود واقعه‌ی عاشورا دائم در حال تحول و پویایی و سیالیت است، چون آرمان‌های ما در حال تحول است؛ تعبیری که در ادامه توسط حسن محدثی با نقدی جدی مواجهه شد.

حسن محدثی ارائه‌ی خود را با این عنوان آغاز کرد: «موانع موضوع‌شدگی تشیع: پرونده مفتوح است.» از نظر محدثی پرونده‌ی عاشورا بنا به پنج دلیل مفتوح است و هنوز پژوهش‌های تاریخی انتقادی از واقعه‌ی عاشورا حتی آغاز هم نشده است. دلایل او به این شرح بود: چون مدام مکاتب تاریخی جدید شکل می‌گیرد؛ همیشه این امکان وجود دارد که داده‌ها و منابع تاریخی جدیدی کشف شود؛ به دلیلِ فرهنگ عاشورایی که ناظر به این رویداد تاریخی است و  داده‌های مربوط به این فرهنگ عاشورایی که دچار تحول می‌شود؛ و در فرهنگ عاشورایی، ما همیشه پدیده‌های نوظهور داریم، او در ادامه به موانع جدی معرفتی و سیاسی در راه «موضوع‌شدگی تشیع» اشاره کرد و طرح مباحث علمی بی‌طرفانه و بدون جانبداری را بعید دانست. محدثی در نقدش به سخنان محمدرضا کلاهی، تعریف دین به عنوان قلمرو معناهای آرمانی را منشأ پوپولیسم مذهبی و علت بسیاری از موانعی که خودش برشمرد، دانست.

نشست اولِ گفتگوی سوگواران سال ۹۸، در بخش دوم به پرسش‌های حاضرین و پاسخ مهمانان و البته نقادی و گفتگو میان ایشان گذشت؛ این جلسه پس از حدود سه ساعت بحث و گفتگو در ساعت ۲۱ به پایان رسید. این نشست‌ها تا پایان ماه صفر هر دوشنبه در باشگاه اندیشه برقرار است.

کد خبر 4722910

منبع: مهر

کلیدواژه: نشست علمی عاشورا باشگاه اندیشه عاشورا کربلا امام حسین ع پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کنفرانس بین المللی نشست علمی معرفی کتاب پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اربعین حسینی نقد کتاب اصول فقه مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران قرآن پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۱۶۳۷۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سهم سوغات، ۲۵درصد هزینه‌های زائران

به گزارش قدس خراسان، شاید برای خیلی‌ها اینکه بدانند از مجموع زائران و مسافرانی که مشهد را به عنوان مقصد سفر خود در طول سال انتخاب می‌کنند بیشترین زائران از کدام مناطق هستند یا اینکه کدام مناطق مشهد برای زائران و مسافران بیشترین جذابیت را دارند و مواردی از این دست جذابیت داشته باشد.

در پژوهشی که جمعی از کارشناسان و استادان جهاد دانشگاهی مشهد با کمک دانشجویان و علاقه‌مندان معمولاً در دوره‌های مختلف انجام می‌دهند می‌توان پاسخ بسیاری از این پرسش‌ها را یافت. با وجود این البته فرصتی برای مسئولان و دست‌اندرکاران حوزه مدیریت اجرایی و شهری به وجود می‌آید تا از این پژوهش و آمارهای آن برای ارتقای کیفیت خدمات‌رسانی و برنامه‌ریزی برای ماه‌ها و سال‌های بعد استفاده کنند.

پژوهشگر سازمان جهاد دانشگاهی مشهد درباره پژوهش‌هایی که با موضوع سفر زائران و مسافران به مشهد توسط این مرکز انجام می‌شود، می‌گوید: این اتفاق با ارائه پرسش‌نامه‌هایی که معمولاً به صورت مستقیم برای جامعه هدف در نظر گرفته می‌شود ساماندهی می‌شود و به این لحاظ که زائر و مسافر مستقیم نظراتش را عنوان می‌کند و به پرسش‌ها پاسخ می‌دهد به واقعیات نزدیک‌تر است.

مریم رسول‌زاده در خصوص اینکه بیشترین زائر و مسافری که مشهد را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب می‌کنند از کدام مناطق و استان‌های کشور هستند، می‌گوید: آخرین آمارها و پژوهش‌های پژوهشکده مربوط به سفرهای نوروزی است، با وجود این با بررسی‌هایی که به تناوب انجام شده است تا حدود زیادی در سایر فصول سال نیز همین آمارها با اندک تغییراتی ثبت می‌شود. 

وی ادامه می‌دهد: بیشترین زائر و مسافری که مشهد را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب می‌کنند به ترتیب از استان‌های تهران، اصفهان و آذربایجان شرقی هستند.

پژوهشگر سازمان جهاد دانشگاهی مشهد در مورد جاذبه‌های مورد نظر زائران و مسافران نیز بیان می‌کند: بیشترین جاذبه‌هایی که برای زائران و مسافران وجود دارد به ترتیب حضور در حرم مطهر امام رضا(ع) و بهره بردن از فیض زیارت است، سپس مجموعه‌های آبی، طرقبه شاندیز، پارک کوهسنگی، آرامگاه فردوسی و زیارت امامزادگان یاسر و ناصر(ع) در رده‌های بعدی قرار دارند.

رسول‌زاده از حضور در بازارهایی همچون بازارهای اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) از جمله بازار رضا، بازار میدان ۱۷شهریور، بازار فردوسی، مجموعه بازارهای الماس شرق و سپاد و همچنین بازار مرکزی مشهد به عنوان مقاصد خرید زائران و مسافران یاد می‌کند و می‌گوید: از هزینه‌های سفر زائران و مسافران به مشهد چیزی در حدود ۲۵ درصد آن سهم خرید سوغات است.

خبرنگار: هاشم رسائی‌فر

هاشم رسایی‌فر